Groeispurt voor Plantentuin Meise: techniek versterkt biodiversiteit

Veilige haven voor natuurbehoud

Tussen duizenden exotische planten schittert een nieuw icoon: de Groene Ark. Dit bezoekerspaviljoen lijkt te zweven boven het groen, een plek waar architectuur en natuur elkaar letterlijk ontmoeten. Hier ontdek je biodiversiteit, leer je over duurzaamheid en geniet je van een uitzicht dat je niet snel vergeet.

Met onze expertise in energieprestaties (EPB) zorgen we ervoor dat de Groene Ark niet alleen mooi, maar ook toekomstbestendig is. We zorgen voor energie-efficiënte technieken, regenwaterrecuperatie en een optimaal binnenklimaat. Het ontwerp is van NU architectuuratelier, in samenwerking met Archipelago en serrebouwexpert Frans Zwinkels. Het paviljoen maakt deel uit van een vernieuwde serre van 7.600 m², die nu dubbel zo groot is en een nieuw bezoekersparcours biedt. Het ontwerp blinkt uit in energie-efficiëntie en lage milieu-impact.

Bezoekers wandelen over het dak en genieten van een spectaculair uitzicht over de serre. Onder het dak bevindt zich een multifunctionele ruimte voor tentoonstellingen, workshops en seminaries rond biodiversiteit. Van daaruit kijk je rechtstreeks op de zadenbank, waar de Plantentuin zijn kostbare collectie bewaart.

Lighting Design: kunst én wetenschap

Verlichting in een botanische tuin vraagt om precisie. We starten met inzicht in bezoekersstromen en architectuur, maar ook in ecologie: vleermuizen, insecten en planten vragen om licht dat hun ritme respecteert. Het doel is niet méér licht, maar het juiste licht op de juiste plek en het juiste moment – voor veiligheid zonder lichtvervuiling. De Groene Ark illustreert dit perfect: subtiele, onzichtbare armaturen laten de architectuur spreken en benadrukken de warme houtstructuur.

Het mooiste compliment? Als niemand de verlichting opmerkt, maar iedereen zich welkom voelt.

Jonathon Penn, Lighting Designer bij Sweco

Modernisering met respect voor erfgoed

Geschiedenis en toekomst gaan hier hand in hand. We begeleiden de renovatie en herontwikkeling van verschillende sites:

• Inkompaviljoenen
  Aan de hoofdingang Keizerin Charlotte staat een nieuw onthaalgebouw met ticketbalies, winkel en sanitair. Ook Meise-Dorp kreeg een nieuw bezoekerscentrum. Beide paviljoenen vormen de toegangspoorten tot de Plantentuin.
• Vlaamse Hoeve
  Dit historisch gebouw is omgevormd tot educatief centrum. De gerestaureerde Vlaamse Hoeve biedt nu ruimte voor klaslokalen, een auditorium, tentoonstellingen en een winkel.
• Pachthofzone en het kasteel van Bouchout
  De pachthofzone krijgt een nieuw publieksrestaurant met dakterras alsook kantoren, vergaderzalen en archiefruimtes. Het kasteel, een monument uit de 12e eeuw, wordt een stijlvolle locatie voor evenementen en congressen.

Circulaire renovatie met brede blik

De renovatie van het Herbarium van de Plantentuin Meise bewijst dat circulaire principes perfect te integreren zijn wanneer bestaande structuren zorgvuldig worden onderzocht en maximaal benut. We  namen de uitdaging aan om niet alleen een gebouw te vernieuwen, maar ook een visie op duurzaamheid te realiseren waarin waardecreatie en een holistische aanpak centraal staan. Het vernieuwde Herbarium krijgt een veelzijdige invulling: naast archivering en onderzoek komt er ruimte voor educatie, publiekswerking en ontmoeting. Een conferentiezaal en tentoonstellingsruimte maken het gebouw toegankelijker voor een breder publiek.

Circulaire renovatie is geen compromis, maar een hefboom voor duurzame waardecreatie. Het Herbarium bewijst dat hergebruik, reversibele toevoegingen en een brede blik op ecologie en toekomstbestendigheid samen een gebouw én een visie vernieuwen.

Lode Lefevre, Project Engineer Sustainable Design bij Sweco

Gebalanceerde renovatie

Circulariteit is belangrijk, maar niet het enige criterium. Bij renovaties spelen ook architecturale en erfgoedwaarden, technische haalbaarheid en financiële aspecten een rol. Het is een zoektocht naar balans: wie alle parameters op maximaal zet, krijgt geen harmonie. Het Herbarium-project bewijst dat die balans mogelijk is en dat circulaire renovatie een krachtige hefboom kan zijn voor duurzame waardecreatie.

Hermeandering: van rechte lijnen naar levende landschappen

In de Plantentuin slingeren nu opnieuw beken door het landschap zoals ze dat vroeger deden. Sweco speelt hierin een sleutelrol als studiebureau voor waterbeheer en landschapsintegratie. Het doel? Een robuuster watersysteem dat niet alleen overstromingen tegengaat, maar ook de biodiversiteit een stevige duw in de rug geeft.

Om dat te bereiken, beginnen we bij de basis: hydrologische en hydraulische studies. Daarmee bepalen we het nieuwe tracé van beken zoals de Amelvonnesbeek en Lievenherebeek. We houden rekening met waterberging en vertraagde afvoer, zodat piekstromen geen ravage aanrichten. Vervolgens ontwerpen we meanders en natte zones die het water meer ruimte geven. Die kronkelende lijnen zijn niet alleen mooi om te zien, ze vormen ook een paradijs voor planten en dieren. Soorten zoals de bosbeekjuffer vinden hier opnieuw hun plek.

Klimaatadaptatie loopt als een rode draad door het project. Bufferzones en moerasgebieden vangen droogte en hevige regenval op, waardoor het landschap veerkrachtiger wordt. En wanneer het ontwerp staat, zorgen we voor technische finesse: van de dimensionering van profielen tot de stabiliteit van oevers en de aansluiting op bestaande vijvers. Het resultaat? Een landschap dat ademt. Overstromingsrisico’s dalen, infiltratie verbetert en de natuurlijke dynamiek keert terug.