Photo Credit: Alheembouw
Van brouwerij tot brede, duurzame school
Egied Van Broeckhoven
Begin september. De schoolbel rinkelt, de stoelen worden van de banken gehaald en een opgewonden geroezemoes vult de klaslokalen. Een school is meer dan een plek om te leren: het is een omgeving die inspireert, stimuleert en aanzet tot groei tijdens een twaalfjarige ontdekkingsreis. De Egied Van Broeckhovenschool is precies zo’n school, een voorbeeld van hoe een gebouw bijdraagt aan een leeromgeving die prikkelt en motiveert.
Gelegen in het multiculturele Sint-Jans-Molenbeek, een wijk in Brussel met zijn eigen unieke uitdagingen, vormt het gebouwencomplex van de school een prachtig voorbeeld van hoe nieuwbouw en renovatie hand in hand gaan. De school is gehuisvest in een voormalig industrieel pand, dat met respect voor zijn erfgoed tot een moderne, duurzame leeromgeving is getransformeerd. Dit project ondersteunt de filosofie van Ignatiaanse Scholen in Beweging. Door samen te werken met buurtverenigingen geven de jezuïeten invulling aan het concept van de brede school: dankzij een ruim aanbod aan lokalen en buitenruimtes, vormt dit project een schakel tussen het leerlandschap enerzijds en de buurt, de stad en de samenleving anderzijds. Lokale sportclubs zoals de boksschool, jongeren de kans geven om ook buiten de schoolmuren samen te komen. Een unicum zonder voorgaande dat perfect past bij de visie van de school. Egied zou er met een trotse blik naar staan kijken, want de man naar wie de school is vernoemd woonde zelf in een arme volksbuurt in Anderlecht waar hij onder meer bekend werd vanwege zijn Dagboek van de vriendschap.
Een harmonieuze fusie van erfgoed en innovatie
Op de voormalige site van brouwerij Vandenheuvel, tussen de Ninoofsesteenweg en de Alphonse Vandenpeereboomstraat werd tot minden jaren zeventig nog Ekla-pils gebrouwen. Kort nadat het een wijnhandel was geweest stond het gebouw voor lange tijd leeg. Dankzij de DBFM-formule – wat staat voor Design, Build, Finance en Maintain (ontwerp, bouw, financiering en onderhoud) – werd de voormalige brouwerij omgevormd tot een state-of-the-art onderwijsfaciliteit.
Eva Deheegher, Project Engineer bij Sweco vertelt: Het ontwerp respecteert de culturele waarde van het industriële erfgoed. De art-decostijl van de straatgevels is in ere hersteld, en de gebogen vormen keren terug in de hedendaagse architectuur van het nieuwbouwgedeelte. Zelfs de karakteristieke geblokte vloertegels zijn behouden, waardoor een natuurlijke symbiose tussen oud en nieuw ontstaat. De herbestemming van het historische patrimonium ging gepaard met een doorgedreven retrofitting, wat het project extra complex maar ook duurzamer maakt: want minder afbraak betekent meer circulair materiaalgebruik.’
Photo Credit: Alheembouw
Een duurzaam ontwerp voor maximale ruimte en comfort
Een van de grootste uitdagingen van het project was het creëren van zoveel mogelijk nuttige ruimte binnen een beperkte oppervlakte. De keuze voor gestapelde buitenruimtes bleek een slimme oplossing. De sporthal, half ondergronds gebouwd, trekt de aandacht van voorbijgangers en nodigt uit tot interactie. Op het dak van de sporthal bevindt zich een groene speelplaats, en de verspreide buitenruimtes over verschillende niveaus bieden ruimte voor diverse activiteiten, van sport tot ontspanning.
Eva vervolgt: ‘Het gebouw is volledig ontworpen met het oog op de pedagogische kwaliteit voor de meer dan 800 studenten, met speciale aandacht voor hun comfort en welzijn. Functionele aspecten zoals akoestiek, omgevingstemperatuur en voldoende daglicht waren cruciaal.’ Dat was geen evidentie vertrekkende vanuit van het bestaande industriële gebouw. En toch kwam net op die manier een bijzonder staaltje architectuur tot stand: een centrale open patio als filter voor het daglicht. Duurzame ventilatietechnologieën zorgen voor een gezond binnenklimaat. ‘Sinds COVID-19 weten we dat een lage CO2-concentratie en schone lucht leiden tot gezondere leerlingen en betere cognitieve prestaties van leerlingen.’
Photo Credit: Alheembouw
Energiebewuste technieken voor een groene toekomst
Wim Meyns, Manager MEP Engineering voegt daaraan toe: ‘Dankzij een doorgedreven energie-optimalisatie presteren we 30% beter dan de EPC- en EPB-normen. Die aanpak zorgt niet alleen voor een lagere energiefactuur, maar draagt ook bij aan een betere, groene toekomst.’ Naast de installatie van zonnepanelen kozen we voor hoogwaardige isolatie, slimme verlichting en een vraaggestuurd ventilatiesysteem. Maar het meest innovatieve aspect van dit project is het gebruik van geothermie, een technologie die gebruikt maakt van aardwarmte door geothermische boringen. ‘In de winter wordt warmte via energie in de bodem gewonnen en via een warmtepomp aan het gebouw geleverd. Daardoor koelt de bodem tegen het einde van de winter af, waardoor we omgekeerd, de koude tijdens de zomer gebruiken om de lokalen aangenaam koel te houden.’ Omdat de warmte ondergronds steeds weer van nature wordt aangevuld, is geothermie een hernieuwbare energiebron die zorgt voor een optimaal energetisch rendement: een duurzaam alternatief voor fossiele brandstoffen. Ten slotte wordt het regenwater opgevangen en hergebruikt om de toiletten te spoelen en de planten op de speelplaats water te geven.
Samenwerking als sleutel tot succes
Nog voordat de eerste steen werd gelegd, speelde het ontwerpteam en de MEP-experts (Mechanical, Electrical and Plumbing) een essentiële rol in de totstandkoming van dit project. Honderden uren van studie en overleg met architecten, aannemers en andere bouwpartners gingen vooraf aan de bouw. Het was een uitdaging om een dergelijk grootschalig project binnen de gestelde tijd en budget te voltooien, maar dankzij de uitstekende samenwerking tussen alle betrokken partijen verliep elke fase van de bouw vlot. Naast de opdrachtgever, het architectenbureau en de hoofdaannemer, kwam het project tot stand in samenwerking met:
- Projectmanagement: PREO
- Team DBFM
- Consortium ABC02 dat samengesteld is uit Alheembouw NV en Invesis
- Interieurarchitect: B2Ai interior design
- Landschapsarchitect: Stefaan Thiers
- Stabiliteit & technieken: Sweco Belgium
- Exploitatie & onderhoud: BAM FM
De Egied Van Broeckhovenschool is een inspirerend voorbeeld van hoe duurzame en energie-efficiënte bouwtechnieken kunnen bijdragen aan een betere toekomst, niet alleen voor de huidige generatie leerlingen en leerkrachten, maar ook voor de samenleving als geheel.
