Fietsinfrastructuur
Kolenspoor: Limburg bouwt langste fietssnelwegtraject ooit
Het Kolenspoor in Limburg is één van de meest ambitieuze fietssnelwegprojecten in België. Het eerste deeltracé van de F75 fietssnelweg werd op 20 juni 2025 feestelijk geopend door de provincie Limburg.
Sweco stond in voor de procesbegeleiding, het ontwerp en de uitvoeringsdossiers, inclusief de opvolging van de uitvoering van de werken. Uiteindelijk zal deze route uitgroeien tot een 77 km lange fietsverbinding die de voormalige mijngemeenten, tussen Beringen en Maasmechelen, met elkaar verbindt.
- Klant
- Provincie Limburg
- Locatie
- Limburg
- Expertise
- Procesbegeleiding, ontwerp, uitvoeringsdossiers, opvolging uitvoering van de werken
Fietssnelweg ontsluit Limburg
Het eerste gerealiseerde deeltracé is een traject van 12 km tussen Genk-Noord en het station van As. De route start aan de Ikea op de industriezone Genk-Noord en slingert via Driehoeven en Zwartberg langs het stadion van KRC Genk. Vervolgens passeert ze Thor Park en de Klaverberg, om uiteindelijk aan te komen bij het station van As.
Het deeltracé van Genk naar As is doelbewust gekozen als eerste traject. Deze verbinding geldt binnen het Limburgs fietssnelwegennetwerk immers als missing link. Met deze realisatie is het Maasland functioneel ontsloten richting Midden-Limburg.
Bert Lambrechts, Gedeputeerde van Mobiliteit
Ik ben er zeker van dat dit traject druk befietst zal worden. Alleen al voor de vele supporters van KRC Genk uit onze regio is het een zegen dat de fietssnelweg aan het stadion uitkomt. Maar ook de dagelijkse pendelaar en de toerist zal snel zijn weg ernaartoe vinden.
Tom Seurs, Burgemeester van As
Toonbeeld van multidisciplinaire projectaanpak
Dit dossier toont goed hoe Sweco haar brede expertise inzet om complexe projecten tot een goed einde te brengen. Van ontwerp tot uitvoering wordt er nauw samengewerkt tussen verschillende disciplines. Er is aandacht voor infrastructuur en mobiliteit, maar ook voor ecologie, landschapsinrichting en stakeholdermanagement. Zelfs technische aspecten zoals bodemonderzoek en sloopopvolging worden zorgvuldig meegenomen. Dankzij deze geïntegreerde aanpak krijgt het Kolenspoor vorm als een toekomstgerichte en duurzame fietssnelweg.
Integraal ontwerp nodigt uit tot rust én beleving
Het Kolenspoor kruist de Hengelhoefstraat via een ongelijkvloerse verbinding. De beschikbare ruimte aan beide zijden van deze kruising was echter beperkt. Aan de zuidkant werd de helling zo dicht mogelijk tegen de Hermeslaan geplaatst, zodat er voldoende ruimte overbleef voor een toekomstig gebouw. Aan de noordzijde werd de helling ingepast in een spiraalvormige beweging, met in het midden een cirkelvormige rustplek omringd door zitbanken.
Ook op de taluds tussen deze rustplek en het fietspad zijn zitbanken voorzien, in de vorm van een amfitheater. Hier worden grove dennen geplant, die ’s avonds sfeervol worden verlicht met uplighters. In functie van sociale veiligheid is er een rechte zichtlijn door de tunnel gecreëerd, en waar mogelijk zijn openingen voorzien om daglicht binnen te laten.
De tunnelwanden hellen licht naar buiten om een gevoel van openheid te creëren. De materialisatie verwijst met een knipoog naar het mijnverleden: op regelmatige afstand zijn verticale voegen aangebracht tussen de bekistingspanelen, die mooi uitgelijnd zijn met lichtstraten in het plafond. De buitenwanden krijgen een bekisting met een houtstructuur, en de balustrade wordt uitgevoerd met verticale houten spijlen. Tot slot is er op een wand ruimte voorzien voor de integratie van een gedicht.
Maximale inzet van circulaire materialen
Bij moderne infrastructuurprojecten speelt onsite hergebruik en recycling van materialen een steeds grotere rol. Het Kolenspoor is daar een mooi voorbeeld van. Onder impuls en begeleiding van Sweco werd bij de aanleg van het eerste deeltracé de bestaande spoorballast – het steengruis onder de oude treinsporen – volledig hergebruikt. Door dit ter plaatse te verwerken, werd niet alleen de productie van nieuwe grondstoffen vermeden, maar ook transport en CO2-uitstoot drastisch verminderd.
Dankzij een slimme fasering konden de werken efficiënt verlopen. Door het project in stappen aan te pakken, bleef er ruimte om bij te sturen en werd het hergebruik van materialen naadloos geïntegreerd in de uitvoering. Het resultaat? Een duurzame fietssnelweg met een minimale ecologische voetafdruk.
Van industriële ader tot groene corridor
Het Kolenspoor, ooit de levensader van de Limburgse mijnstreek, verbond de gemeenten in Midden-Limburg over een afstand van 70 kilometer. Nu krijgt dit historische tracé een tweede leven als fietssnelweg die zeven mijngemeenten opnieuw met elkaar verbindt. Onderweg passeer je iconische plekken die herinneren aan het mijnverleden: van be-MINE in Beringen en de Luchtfabriek in Heusden-Zolder tot Thor Park, C-Mine, de Mijnsite in As en Terhills in Maasmechelen.
Deze historische verbinding groeit uit tot een strategische corridor tussen gemeenten met een gedeeld verleden én een gedeelde toekomst. Het Kolenspoor is een investering in duurzame mobiliteit, economische vernieuwing, beleving en de verbinding van unieke landschappen en waardevolle natuur.
Katalysator voor veiligheid, recreatie en economie
Een deel van het traject is vandaag al toegankelijk voor fietsers, maar voldoet nog niet overal aan de normen van een volwaardige fietssnelweg. Sommige segmenten ontbreken zelfs volledig. Om dit project succesvol te realiseren, houden de teams van Sweco met heel wat factoren rekening:
- Fast track: de aansluiting op andere fietssnelwegen en het Bovenlokaal Functioneel Fietsroutenetwerk wordt sterk verbeterd. Daarnaast zullen in totaal 67 kruispunten heringericht worden om de veiligheid en doorstroming te garanderen.
- Slow track: verschillende segmenten van het tracé sluiten aan op het recreatieve fietsroutenetwerk en verbinden groene parels in Centraal-Limburg, zoals De Wijers en het Nationaal Park Hoge Kempen. Zo draagt het Kolenspoor bij aan de uitbouw van Limburg als toeristische topregio.
- Smart track: we houden rekening met projecten die de rol van het Kolenspoor als intelligente collector van energie, data en kennis benadrukt. De provincie werkt hiervoor samen met diverse actoren zoals Energyville, Limburgse Reconversiemaatschappij (LRM) en KRC Genk maar evengoed met middenveldorganisaties.
Natuurversterkende maatregelen
Bij de aanleg van het Kolenspoor wordt volop rekening gehouden met de omliggende natuur. Het tracé doorkruist waardevolle natuurgebieden waar beschermde soorten leven, zoals vleermuizen, de gladde slang en de rugstreeppad. Daarom wordt er bewust géén harde scheidingslijn door het landschap getrokken.
Om de impact op fauna en flora verder te beperken, wordt de verlichting aangepast aan het gedrag van vleermuizen: ze schakelt automatisch in en uit en wordt ’s nachts gedimd. Voor de gladde slang, die warmte nodig heeft aan beide zijden van het pad, worden ecotunnels aangelegd zodat dieren veilig kunnen passeren.
In opdracht van het Provinciaal Natuurcentrum werd een ecologische inpassingsstudie uitgevoerd. De aanbevelingen daaruit worden vertaald in concrete ingrepen, zoals de aanleg van mantelzoomvegetatie langs het traject. Die zorgt voor meer zonbeschenen open ruimte, wat gunstig is voor de ontwikkeling van planten en dieren. Langs het hele traject komt ook ecogeleiding, met o.a. amfibie- en reptielentunnels en zelfs een schapentunnel aan de Klaverberg voor begrazingsprojecten.