Vijf nieuwe gebouwen voor ziekenhuisnetwerk HELORA krijgen houten structuur

Verspreid over Henegouwen en een deel van Waals-Brabant verrijzen in de komende jaren maar liefst vijf nieuwe ziekenhuizen voor het Waalse ziekenhuisnetwerk HELORA. De vijf gebouwen werden in co-creatie ontworpen na een architectuurwedstrijd. Doel van de bouwheer was voornamelijk een team te selecteren die het best beantwoordde aan de vooropgestelde eisen. Aan de uitdrukkelijke wens van HELORA om de ecologische voetafdruk van de nieuwe ziekenhuizen zo laag mogelijk te houden, kwam het ontwerpteam AVKT onder meer tegemoet door deels te kiezen voor houtbouw – wat in de zorgsector nog altijd eerder de uitzondering is. Eind maart wordt de bouwaanvraag ingediend en in de zomer van 2026 worden de werken voor de gesloten ruwbouw aanbesteed. In 2031 dienen reeds minstens drie van de vijf nieuwe gebouwen operationeel te zijn. Een huzarenstuk.

De vijf ziekenhuizen komen in Mons, La Louvière, Nivelles, Lobbes en Warquignies en vervangen totaal verouderde suboptimale zorginfrastructuren. HELORA, een ziekenhuisnetwerk met zo’n 7.000 werknemers waaronder een duizendtal artsen, stelde hoge eisen voor de nieuwe gebouwen op het vlak van duurzaamheid. Zo moesten ze flexibel, makkelijk aanpasbaar, in -en uitbreidbaar zijn en een minimale ecologische impact hebben.

Hybride bouwstructuur

De ontwerpwedstrijd die Helora voor het grootschalige project uitschreef, werd in 2023 uiteindelijk gewonnen door de tijdelijk maatschap Archipelago – VK architects + engineers, part of Sweco -Tractebel. De draagstructuur van het hospitalisatie gedeelte voor de vijf gebouwen werd volledig in hout ontworpen, wat in de zorgsector – zeker in projecten van dergelijke schaal – eerder uniek te noemen is. Voor evidente structurele en technische redenen dient de sokkel met voornamelijk medisch-technische functies en de centrale circulatiekernen, die voor de horizontale stabiliteit zorgen, in gewapend beton uitgevoerd te worden. Die hybride structuurkeuze, een combinatie van een betonnen kolomstructuur volgens een grid van 7.80m op 7.80m op de onderste verdiepingen met een houten kolom-en balkstructuur volgens een kleiner grid op de verpleegvloeren, maakt deze zorggebouwen evolutief – lees: makkelijk in- en uitbreidbaar – en drukt hun ecologische voetafdruk aanzienlijk – precies wat Helora vroeg. Het concept is bedacht rondom een centrale tuin met talrijke patio’s en groendaken, wat een bewezen positief effect heeft op de menselijke gezondheid. Voor het nodige technisch, structureel studiewerk en het duurzaam energieplaatje werkten de architecten en ingenieurs van Sweco nauw samen in co-creatie met Tractebel en Archipelago.

CLT en gelijmd gelamelleerd hout

De houten structuur van de vijf gebouwen zal bestaan uit kolommen en balken van gelijmd gelamelleerd hout en vloeren in CLT. Volgens de ingenieurs van Sweco en Tractebel zal in totaal 16.000 m³ aan CLT en 6.000 m³ aan gelijmd gelamelleerd hout in het project verdwijnen. Al het gebruikte hout zal een duurzaamheidslabel dragen.

De keuze voor hout werd volgens het ontwerpteam overigens niet alleen ingegeven door duurzaamheidsoverwegingen, maar ook omdat de ziekenhuizen in seismische zones komen te liggen. Een houten structuur is lichter en heeft daardoor een gunstige invloed op de seismische krachten.

Het is ook de intentie om de gevels van alle gebouwen uit te voeren in houtskeletbouw, waar de keramische gevelpanelen dan tegen kunnen worden gemonteerd. Dat concept wordt momenteel bestudeerd, net als het idee om voor droge houten afbouwpanelen te gebruiken die gemaakt zijn van gerecycleerd houtafval.

Uitdagingen

De keuze om in hout te ontwerpen komt volgens de ontwerpers wel met enkele uitdagingen. Zo toonde een studie van verbindingsdetail tussen kolom en balken aan dat de houten kolommen uiteindelijk brandtechnisch iets dikker moesten worden gemaakt dan initieel gepland. Ook voor de werffase heeft de keuze voor houtbouw gevolgen. Zo dienen de natte constructies, zoals de betonnen kernen, op alle verdiepingen uitgevoerd te zijn alvorens kan worden begonnen aan de houten structuur. Hout is bovendien vochtgevoelig waardoor de sluiting van de gevels vrij snel dient aan te sluiten.

Dankzij maximale standaardisatie en prefabricatie van de houten elementen zal de werffase wel aanzienlijk korter zijn dan bij een klassieke bouwmethode. Dat zal de bouwkosten drukken en volgens het ontwerpteam de hogere prijs van hout in vergelijking met traditionele bouwmaterialen gedeeltelijk compenseren. De ontwerpers hebben ook gemerkt dat de banken door de keuze voor hout en de andere geïntegreerde duurzaamheidsaspecten betere rentevoeten kunnen geven. Dat de initiële kostprijs van het project lager had gelegen wanneer voor een ander structureel materiaal was gekozen, willen ze dus niet gezegd hebben.